Wydaje się, że każdy z nas wie co to znaczy bezpieczna droga ewakuacji w sytuacji zagrożenia, tymczasem, życie pokazuje, że tak nie jest. Niestety każdego roku możemy się dowiedzieć, że ktoś stracił życie lub zdrowie z powodu tego, że nie można było opuścić strefy zagrożenia drogą ewakuacji. Bardzo smutną informacją jest ta, że w polskich szkołach można znaleźć przypadki dotyczące tego, że szkoła nie ma w rzeczywistości bezpiecznej drogi ewakuacji a jeśli jest, to okazuje się, że drzwi są zamknięte na klucz…. a klucza nie ma nigdzie obok. W chwili wystąpienia sytuacji kryzysowej nie ma czasu na ustalanie strategii działania i określanie ról poszczególnych osób.
Szkoła to miejsce, w którym może wystąpić wiele potencjalnie niebezpiecznych sytuacji – od znalezienia niebezpiecznego przedmiotu, niebezpiecznie zachowującego się ucznia lub rodzica aż do podłożenia ładunku wybuchowego czy ataku terrorystycznego. Z kontroli przeprowadzonej przez NIK wynika, że szkoły nie są odpowiednio przygotowane na takie zagrożenia. Mają procedury bezpieczeństwa, ale zdecydowana większość z nich nie została prawidłowo przygotowana.
W jednej ze szkół w Polsce kontrolowanej przez Najwyższą Izbę Kontroli w sali gimnastycznej znajdowało się wyjście ewakuacyjne. Było ono należycie oznakowane i prowadziła do niego oznakowana droga ewakuacyjna. Drzwi nie były zamknięte, jednak za drzwiami znajdowała się stalowa krata zamknięta od zewnątrz na kłódkę. W bezpośrednim sąsiedztwie kraty nie zlokalizowano klucza do kłódki. Taki stan faktyczny stwarzał bezpośrednie niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia uczniów, nauczycieli i pracowników szkoły. W razie konieczności ewakuacji osoby przebywające wewnątrz budynku kierowałyby się W większości szkół stwierdzono nieprawidłowości w zabezpieczeniach przed zagrożeniami, oznakowaniem drogi ewakuacyjnej wprost do wyjścia ewakuacyjnego, które uniemożliwiałoby opuszczenie budynku. W związku z powyższym kontroler, działając w trybie art. 51 ust. 1 ustawy o NIK, powiadomił dyrektora szkoły o stwierdzonym bezpośrednim niebezpieczeństwie dla życia lub zdrowia ludzkiego.
Sporo zastrzeżeń NIK budził stan zabezpieczeń przed zagrożeniami. Jedynie w 5 szkołach nie stwierdzono odstępstw od stanu określonego w przepisach.
Najczęściej odstępstwa dotyczyły:
– przebiegu i oznakowania dróg ewakuacyjnych (przebieg dróg ewakuacyjnych niezgodny z planem, kierunek ewakuacji oznaczony w sposób mało czytelny, drożność drzwi ewakuacyjnych zablokowana przez zamkniętą z zewnątrz kratę, nieoznakowanie docelowych miejsc ewakuacji),
– planów ewakuacyjnych (część planów ewakuacyjnych nie była wywieszona lub wisiała w miejscu mało widocznym, brak planów ewakuacyjnych w jednym z budynków szkoły),
– wyposażenia i umiejscowienia apteczek (brak apteczek w części pomieszczeń szkoły, przechowywanie w apteczkach przeterminowanych środków, brak instrukcji udzielania pierwszej pomocy),
– zabezpieczenia terenu wokół szkoły (brakujące fragmenty ogrodzenia).
Ewakuacja budynku w czasie zagrożenia jest bardzo ważnym elementem dobrego zarządzania nieruchomością. Ewakuację można zdefiniować jako przedsięwzięcie mające na celu sprawne opuszczenie obiektu w możliwie najkrótszym czasie przez znajdujące się tam osoby, jeżeli w wyniku zdarzenia (pożar, katastrofa budowlana, obecnie również atak terrorystyczny) może wystąpić zagrożenie dla ich życia i zdrowia. Ewakuacja może być całkowita lub strefowa, tj. może odbywać się na zewnątrz obiektu lub do sąsiedniej strefy pożarowej.
Ewakuację należy przeprowadzić w przypadku wystąpienia:
- zagrożenia wybuchu ”bomby” (telefoniczna informacja o podłożonym ładunku
- zagrożenia pożarowego obiektów
- zagrożenie wybuchem gazu budynków sąsiadujących z obiektami szkoły lub wybuchowym),
- innymi zagrożeń lub w celu przeprowadzenia ćwiczeń (katastrofą komunikacyjną w pobliżu obiektów szkolnych.
Przepisy zobowiązują Dyrektora szkoły do praktycznego sprawdzania warunków ewakuacji. Decyzję o podjęciu ewakuacji podejmuje dyrektor szkoły (przedszkola) lub jego zastępca. Ewakuację z budynku szkoły lub przedszkola należy podjąć po ocenie przez kierującego akcją ratowniczą (zarządzającego obiektem), czy rzeczywiście istnieje taka potrzeba.
Decyzja o zarządzeniu ewakuacji musi uwzględniać informacje o sposobie i zakresie ewakuacji, liczbie osób przewidzianych do ewakuacji, sposobach i kolejności opuszczania obiektu (kondygnacji, budynku itp.), a także musi określać drogi i kierunki oraz przewidywać możliwość zakwaterowania osób ewakuowanych. Należy pamiętać, że kolejność ewakuacji ustala się, w zależności od kierunku rozprzestrzeniania się pożaru oraz stopnia zagrożenia pożarem mienia, a także możliwości jej przeprowadzenia. Dokonując oceny sytuacji dyrektor musi przewidzieć rozwiązania eliminujące wystąpienie paniki wśród ewakuowanych grup.
Oprócz nienagannych warunków techniczno-budowlanych, szkoła musi spełniać także wymóg przestrzegania zasad i procedur np. w związku z ewakuacją. Niestety, aby ograniczyć dostęp do budynku osobom niepowołanym (złodzieje, dilerzy, wandale), zarządzający obiektem zwykle zamykają na klucz większość wyjść ewakuacyjnych. Na co dzień otwarte jest tylko główne wejście do budynku. Takie działania mają na celu ochronę uczniów, ale kosztem ich bezpieczeństwa pożarowego.
Mateusz Duch
